Κρίσεις Πανικού, Η Μάστιγα της Εποχής. «Τι τις προκαλεί;»

Το παρόν κείμενο αποτελεί το πρώτο μέρος μιας τριλογίας άρθρων με θέμα τις κρίσεις πανικού. Έχοντας δουλέψει με θεραπευόμενους με κρίσεις πανικού περισσότερο από κάθε τι άλλο στην μέχρι τώρα κλινική μου πορεία και έχοντας στο στενό οικογενειακό μου περιβάλλον άτομα που υπέφεραν από αυτές, για μένα αποτελεί προσωπικό στόχο η ενημέρωση του κοινού σε σχέση με το θέμα αυτό. Θα ήθελα ταυτόχρονα να στείλω ένα ηχηρό και αισιόδοξο μήνυμα ελπίδας στους ανθρώπους που ζουν με τις κρίσεις πανικού στην καθημερινότητά τους, καθώς και στους οικείους τους. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν πως η κρίση πανικού αποτελεί εξαιρετικά σύνηθες φαινόμενο και αντιμετωπίσιμο.

Στο παρόν κείμενο θα αποπειραθώ να εξηγήσω όσο πιο απλά γίνεται το πώς λειτουργεί ένα επεισόδιο κρίσης πανικού. Στο δεύτερο άρθρο που θα ακολουθήσει θα αναφερθώ στους τρόπους και στις τεχνικές που μπορεί να επιστρατεύσει κανείς ώστε να σταματήσει την εκδήλωση μιας κρίσης πανικού στην αρχή της. Το τρίτο και τελευταίο άρθρο της τριλογίας αυτής θα δίνει βασική πληροφόρηση για το πώς μπορούμε να βοηθήσουμε κάποιον όταν παθαίνει μια κρίση πανικού.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρω πως η κρίση πανικού και το άγχος είναι συγγενείς όροι στενά συνδεδεμένοι. Υπολογίζεται ότι το 4% του πληθυσμού υποφέρει από σοβαρές και συχνές κρίσεις πανικού. Πολλοί όμως από εμάς θα έχουμε αυτή τη δυσάρεστη εμπειρία έστω και για μια μόνο φορά στη διάρκεια της ζωής μας. Τα στατιστικά δείχνουν πως η διαταραχή πανικού είναι περίπου 3 φορές συχνότερη στο γυναικείο πληθυσμό. Τί είναι αυτό που προκαλεί όμως μια κρίση πανικού;

Θέλω να έρθετε για λίγο νοερά μαζί μου και να φανταστείτε ότι περπατάτε σε μια ζούγκλα. Ενώ χαζεύετε το υπέροχο τοπίο, τα ζώα και τα φυτά, ξαφνικά μέσα από την πυκνή βλάστηση διακρίνετε κάτι να σας κοιτάει! Είναι πορτοκαλί και… πεινασμένο! Είναι μια τίγρης που σας παραμονεύει πίσω από τις φυλλωσιές. Τώρα θέλω να δώσετε προσοχή, θέλω να σκεφτείτε τι θα συνέβαινε εκείνη τη στιγμή στο σώμα σας αν όντως κινδυνεύατε από το άγριο ζώο.

Τα επίπεδα της αδρεναλίνης αυξάνονται, το ίδιο και ο καρδιακός παλμός, η ανάσα γίνεται γρηγορότερη και αρχίζετε να ιδρώνετε. Το πρόσωπο κοκκινίζει και νιώθετε μια ζέστη να σας διαπερνά, ενδέχεται να νιώθετε ναυτία. Τι συνέβη μόλις; Απλώς αντιδράσατε φοβικά σε ένα επικίνδυνο ερέθισμα. Στην περίπτωση αυτή ο οργανισμός οφείλει , για να σας προστατέψει, να δράσει ταχύτατα και να λάβει αποφάσεις. Θα μείνει για να παλέψει με το θηρίο ή θα τρέξει ευχόμενος να μην φαγωθεί; Αυτή η αστραπιαία αντίδραση του οργανισμού μας ονομάζεται fight or flight, δηλαδή πάλη ή αποφυγή του φοβικού ερεθίσματος, που στην προκειμένη είναι η τίγρης.

Τι σχέση έχει η ζούγκλα και οι τίγρεις με τις κρίσεις πανικού θα αναρωτηθείτε, και εύλογα. Το περιστατικό που σας ζήτησα να φανταστείτε πιο πάνω είναι ακριβώς ότι συμβαίνει στο σώμα σας την ώρα που εκτυλίσσεται μια κρίση πανικού, μόνο που στην περίπτωση της ζούγκλας απλώς φοβάστε, ενώ σε αυτή της κρίσης πανικού μπορεί να νομίσετε ότι παθαίνετε εγκεφαλικό ή πως κάτι ανεξήγητο συμβαίνει που βρίσκετε πέρα από τον έλεγχό σας. Στην πραγματικότητα όμως είναι ακριβώς οι ίδιες συνθήκες με μια πολύ μικρή διαφοροποίηση.

Η διαφορά είναι το φοβικό ερέθισμα. Στην περίπτωση της ζούγκλας η τίγρης ήταν εκεί, ξεκάθαρα απειλητική. Όταν όμως διασχίζεται οδηγώντας ένα δρόμο, ή όταν περιμένετε να πληρώσετε στην ουρά του σουπερ μάρκετ και ξαφνικά αρχίζετε να μουδιάζετε; Δεν υπάρχει τίγρης ή άλλο ξεκάθαρο φοβικό ερέθισμα. Κι όμως υπάρχει! Αυτό που ενεργοποιεί τα πρώτα σωματικά συμπτώματα της κρίσης πανικού είναι οι σκέψεις, συχνά είναι τόσο αυτόματες που δεν συνειδητοποιούμε καν ότι σκεφτήκαμε κάτι. Έτσι λοιπόν κάποια αρνητική, αυτόματη σκέψη λειτουργεί ως φοβικό ερέθισμα και το σώμα μας αποκρίνεται όπως στην περίπτωση της ζούγκλας. Μουδιάζουμε, ιδρώνουμε, μεταβάλλεται ο ρυθμός της αναπνοής μας. Όσο όμως δεν υπάρχει έκδηλο φοβικό ερέθισμα και όλο αυτό φαίνεται να συμβαίνει έτσι ξαφνικά και από το πουθενά, ακόμη περισσότερες αρνητικές σκέψεις ενεργοποιούνται: «τι είναι αυτό που μου συμβαίνει;» «πρέπει να παθαίνω εγκεφαλικό» «θα γελοιοποιηθώ μπροστά σε όλους στο σουπερ μάρκετ» «δεν μπορώ να αναπνεύσω» «φοβάμαι ότι θα πεθάνω». Αυτές είναι κάποιες από τις πιο συχνές σκέψεις που θα κάνει κανείς σε μια τέτοια περίπτωση.

Όπως καταλαβαίνετε οι αρνητικές σκέψεις ενεργοποιούν εκ νέου περισσότερα σωματικά συμπτώματα όπως ναυτία και ταχυκαρδία. Σε όλο αυτό συναισθήματα αβοηθησίας και φόβου μας κυριαρχούν και πυροδοτούν κι άλλες αρνητικές σκέψεις. Διαπιστώνουμε λοιπόν πως σκέψη, σώμα και συναίσθημα αλληλεπιδρούν δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Τον φαύλο κύκλο της κρίσης πανικού!